Türkiye’de 15 yaş ve üzerindeki nüfusun okuryazarlık oranı yüzde 95 civarında seyretse de, gelir seviyesinin düşük, kitapların da kısıtlı sayıda olduğu az gelişmiş ülkelerde bu oran çok daha düşük. Ancak yeni yayınlanan bir UNESCO raporuna göre bu durum maliyeti düşürüp erişimi artıran mobil cihazlar sayesinde değişiyor olabilir, hem de hızla.
Etiyopya, Gana, Hindistan, Kenya, Nijerya, Pakistan ve Zimbabve’de yaşayan yaklaşık 5 bin mobil cihaz kullanıcısının okuma alışkanlıklarını inceleyen rapor, gelişmekte olan ülkelerde yürütülen bu tür çalışmalar arasında en kapsamlısı olma özelliğini taşıyor. Üstelik raporda varılan sonuçlar da bir hayli ümit verici; zira rapor insanların giderek daha fazla okuduğunu ortaya koyuyor.
Fiziksel kitaplardan çok daha düşük fiyatlarla, yalnızca birkaç centlik etiketlerle kitaplara erişim sunulması sayesinde insanların okuma eğilimi artıyor. Bugün dünyada hala tuvalete erişimi bulunmayan yüz milyonlarca kişi varken 6 milyar insanın mobil cihaz sahibi olduğu düşünüldüğünde mobil cihazların okuryazarlık oranını artırmaktaki önemi daha iyi anlaşılıyor.
Araştırmada okuryazarlık oranıyla cinsiyet arasındaki ilişki de net bir şekilde görülebiliyor. Kadınların eğitim alması hala pek çok kültürde kabul görmediği için okuma yazma bilmeyen yaklaşık 770 milyon dünya vatandaşının neredeyse üçte ikisini kadınlar oluşturuyor. Mobil cihaz üzerinden okuma yapanların büyük bölümünü (yüzde 77) doğal olarak erkekler oluştursa da, kadın okuyucular okumaya çok daha fazla vakit ayırıyor. Buna göre erkekler ayda 33 dakikayı, kadınlar ise 277 dakikayı okuyarak geçiriyor.
Kitaplara erişimin artmasıyla okuryazarlık oranı otomatik olarak artmasa da, kitaplara erişimin hiç olmadığı bir durumda, UNESCO’nun da belirttiği üzere, kimsenin okuryazar olmayacağı garanti. Yine de bu rapordaki umut verici sonuçlar, kültürler arası sosyal ve ekonomik dengesizlikler açısından geleceğin çok da karanlık olmayabileceğine işaret ediyor.
